کم کاری مزمن یا نارسایی کلیه

کلیه نقشی حیاتی در بدن دارد و نه تنها خون را تصفیه می‌کند، بلکه سطح الکترولیت را متعادل کرده، فشار خون را کنترل می کند و در کنار اینها، سبب تولید سلول های قرمز خون می شود. . اگر به طور ناگهانی کلیه های شما توانایی خود برای حذف مواد زائد را از دست بدهد، نارسایی حاد کلیه اتفاق می افتد.

وقتی کلیه های شما توانایی فیلتر کردن خود را از دست می دهند، سطوح خطرناکی از مواد زائد ممکن است تجمع پیدا کند و ترکیب شیمیایی خون شما ممکن است از تعادل خارج شود. نارسایی حاد کلیه یا آسیب حاد کلیوی، به سرعت پیشرفت می کند که معمولاً در کمتر از چند روز این اتفاق می افتد. مهم‌ترین علامت در این نوع نارسایی خاموش بودن آن است. افراد مبتلا به نارسایی مزمن کلیه ممکن است از سال‌ها پیش دچار این بیماری باشند؛ اما چون علامت خاصی ندارد یا روند بروز علائم کند است، به‌طور آرام و پنهانی بافت کلیه را از دست می‌دهند. علائم نارسایی کلیه در موارد مزمن همان نشانه‌های نارسایی حاد کلیه است با این تفاوت که طی مدت زمان طولانی این نشانه‌ها ظاهر می‌شوند. برخی از انواع بیماری های کلیه، بسته به مشکل زمینه ای خود، قابل درمان هستند. بیماری مزمن کلیوی، اغلب هیچ درمانی ندارد. درمان معمولاً شامل کمک به کنترل علائم و نشانه ها، کاهش عوارض و کند کردن پیشرفت بیماری می باشد. اگر کلیه های شما به شدت آسیب دیده باشند، ممکن است نیاز به درمان بیماری مرحله نهایی کلیه داشته باشید.

علت کم کاری کلیه چیست؟

بیماری‌های کلیه معمولاً به دلیل عارضه‌های دیگر که بر روی کلیه فشار وارد می‌کنند ایجاد می‌شوند. معمولاً این بیماری‌ها ترکیبی از چند عارضه‌ی متفاوت می‌باشند. کم‌کاری کلیه ممکن است به دلایل زیر ایجاد شود:

1. فشار خون بالا: با گذشت زمان، این مشکل می‌تواند باعث فشار آمدن بر روی رگ‌های خونی کوچک کلیه و از کار افتادن آن شود.
2. دیابت: میزان بیش‌ازحد گلوکز در خون می‌تواند به فیلترهای ریز موجود در کلیه آسیب برساند.
3. کلسترول بالا: این مشکل می‌تواند باعث تجمع چربی در رگ‌های خونی تغذیه کننده‌ی کلیه شود و عملکرد این ارگان را با مشکل مواجه کند.
4. عفونت کلیه
5. گلومرولونفریت
6. بیماری کلیه پلی سیستیک: یک عارضه‌ی وراثتی که در اثر آن کلیه دچار کیست می‌شود.
7. انسداد مسیر ادراری: برای مثال در اثر وجود سنگ کلیه یا بزرگ شدن پروستات
8. استفاده‌ی منظم و طولانی‌مدت از برخی داروها: مانند لیتیم و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)

علائم کم کاری کلیه

مراحل اولیه‌ی نارسایی مزمن کلیه

کم‌کاری کلیه در مراحل اولیه هیچ نشانه‌ای از خود بروز نمی‌دهد. علت این امر، توانایی بالای بدن برای مقابله با کاهش عملکرد کلیه‌ها است. بیماری‌های کلیوی در این مرحله معمولاً تنها با استفاده از آزمایش خون یا ادرار تشخیص داده می‌شوند. درصورتی‌که بیماری شما در این مرحله تشخیص داده شود ممکن است تنها لازم باشد تا از دارو و آزمایشات دوره‌ای برای تحت نظر گرفتن بیماری استفاده کنید. این کار می‌تواند جلوی پیشرفت این عارضه را بگیرد.

مراحل پیشرفته‌تر نارسایی مزمن کلیه

درصورتی‌که کم‌کاری کلیه در مراحل اولیه‌ی آن تشخیص داده نشده و یا با وجود انجام درمان به پیشرفت خود ادامه دهد، ممکن است تعدادی از علائم زیر به وجود بیایند. این علائم عبارت‌اند از:

• کاهش وزن و کمبود اشتها
• تورم دست‌ها و مچ و کف پا، به دلیل احتباس مایعات
• تنگی نفس
• خستگی
• وجود خون در ادرار
• نیاز بیشتر به ادرار کردن، مخصوصاً به هنگام شب
• اختلالات خواب و بی‌خوابی
• خارش پوست
• گرفتگی عضلانی
• احساس ناخوشی
• سردرد
• اختلال نعوظ در مردان

این مرحله از نارسایی کلیه به‌عنوان از کارافتادگی کلیه شناخته می‌شود. ممکن است درنهایت لازم باشد تا درمان فرد با استفاده از دیالیز یا پیوند کلیه صورت بگیرد.

تشخیص کم کاری کلیه

نارسایی مزمن کلیوی (CDK) با کمک آزمایش خون و آزمایش ادرار قابل تشخیص است. در بسیاری از موارد این عارضه به هنگام انجام آزمایش خون یا ادرار برای مقاصد دیگر تشخیص داده می‌شود.

• آزمایش خون

آزمایش اصلی برای تشخیص بیماری‌های کلیوی آزمایش خون است که میزان عملکرد کلیه‌ی شما را مشخص می‌کند. در این آزمایش، مقدار مواد دفعی به نام کراتینین در خون اندازه‌گیری می‌شود. با استفاده از نتیجه‌ی این آزمایش و در نظر گرفتن سن، جنسیت شما، محاسبه‌ای صورت گرفته و تعداد میلی‌لیترهای مواد زائدی که کلیه‌های شما در هر دقیقه دفع می‌کنند مشخص می‌شود. این محاسبه به نام نرخ تخمینی فیلتراسیون گلومرولی (EGFR) شناخته شده است.

• آزمایش ادرار

آزمایش ادرار نیز معمولاً با اهداف زیر انجام می‌شود:

• تعیین میزان موادی مثل آلبومین و کراتینین در ادرار شما، شناخته شده با نام نسبت آلبومین، کراتینین یا ACR
• تشخیص وجود خون یا پروتئین در ادرار

در کنار محاسبه‌ی نرخ تخمینی فیلتراسیون گلومرولی، این آزمایشات می‌توانند به شما کمک کنند تا از نحوه‌ی عملکرد کلیه‌ها اطلاع دقیقی داشته باشید.

• دیگر آزمایشات

در برخی مواقع، از آزمایشات دیگری نیز برای بررسی سطح آسیب به کلیه‌های شما استفاده می‌شود. ازجمله این آزمایشات می‌توان موارد زیر را نام برد:

1. اسکن اولتراسوند، اسکن MRI و یا سی تی اسکن: برای دیدن شکل ظاهری کلیه‌ها و بررسی وجود انسداد در مجاری آن‌ها
2. بیوپسی کلیه: یک نمونه‌ی کوچک از کلیه با استفاده از سوزن برداشته می‌شود تا بتوان سلول‌های آن را در زیر میکروسکوپ مورد مطالعه قرار داد و آسیب‌های احتمالی در آنها را مشخص کرد.

عوارض نارسایی کلیه

بیماری مزمن کلیه می تواند تقریباً بر روى هر قسمتى از بدن شما تأثیر بگذارد. عوارض احتمالی عبارتند از:

• احتباس مایع، که می تواند باعث تورم در بازوها و پاها، فشار خون بالا یا مایع در ریه ها (ادم ریوی) شود.
• آسیب به سیستم عصبی مرکزی، که می تواند باعث اشکال در تمرکز، تغییر شخصیت یا تشنج شود.
• افزایش ناگهانی پتاسیم در خون (هایپرکالمی)، که می تواند توانایی عملکرد قلب شما را کاهش دهد و ممکن است خطرناک باشد.
• استخوان های ضعیف و افزایش خطر شکستگی استخوان
• کاهش میل جنسی ، اختلال در نعوظ یا کاهش باروری
• کاهش پاسخ ایمنی، باعث عفونت هاى مکرر می شود.
• پریکاردیت، التهاب غشای اطراف قلب (پریکارد)
• آسیب برگشت ناپذیر کلیه ها که در نهایت منجر به دیالیز یا پیوند کلیه برای بقا مى شود.
• کم خونی
• بیماری قلبی و عروقی

درمان نارسایی کلیه

کم‌کاری مزمن کلیه یک عارضه‌ی لاعلاج است؛ ولی درمان آن می‌تواند به از بین بردن علائم و همچنین جلوگیری از پیشرفت بیماری کمک کند. روش درمانی مورد استفاده برای شما، به سطح نارسایی کلیه بستگی خواهد داشت.

تغییرات سبک زندگی

تغییرات زیر در سبک زندگی معمولاً برای افرادی که به بیماری‌های کلیوی دچار می‌شوند ضروری خواهد بود:

1. اگر سیگار می‌کشید آن را ترک کنید.
2. از یک رژیم غذایی متعادل و سالم استفاده کنید.
3. میزان مصرف نمک خود را محدود کنید.
4. به‌طور مرتب ورزش کنید.
5. اگر چاق هستید وزن خود را کم کنید.

از مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) بدون نسخه مانند ایبوپروفن پرهیز کنید به جز در مواردی که برای شما تجویز شده باشد.

دارودرمانی

هیچ دارویی به‌طور خاص برای نارسایی کلیه وجود ندارد؛ ولی داروهایی وجود دارند که می‌توانند از بروز عوارض ناشی از نارسایی کلیه جلوگیری کنند. ممکن است برای درمان یا پیشگیری از موارد زیر لازم باشد تا دارو مصرف کنید:

1. فشار خون بالا
2. کلسترول بالا
3. احتباس مایعات
4. کم‌خونی
5. مشکلات مربوط به استخوان
6. گلومرولونفریت

دیالیز

در بخش کوچکی از افرادی که به بیماری‌های کلیوی مبتلا هستند، کلیه‌ها درنهایت به مرحله‌ای می‌رسند که کاملاً از کار می‌افتند. این مشکل به ندرت به‌طور ناگهانی بروز می‌کند؛ بنابراین زمان کافی برای برنامه‌ریزی مراحل بعدی درمان وجود خواهد داشت. یکی از گزینه‌های موجود پس از از کار افتادن کلیه‌ها، دیالیز بیمار است. در این روش، مواد دفعی و مایعات اضافی از خون برداشته می‌شوند. دیالیز دو نوع اصلی دارد:

1. همودیالیز: در این روش خون به یک دستگاه در خارج از بدن برده شده و قبل از بازگشت به بدن فیلتر می‌شود.
2. دیالیز صفاقی: در این روش، مایع دیالیز به درون فضایی در شکم شما تزریق می‌شود و مواد دفعی را از رگ‌های خونی که در داخل شکم عبور می‌کنند بیرون می‌کشد.

پیوند کلیه

یکی از راه‌های جایگزین برای دیالیز برای افرادی که عملکرد کلیه‌های آنها به‌طور جدی کاهش یافته است، پیوند کلیه می‌باشد. این کار معمولاً مؤثرترین راه برای درمان بیماری‌های پیشرفته‌ی کلیوی است؛ ولی نیازمند عمل جراحی سنگین و داروهای سرکوب کننده‌ی سیستم ایمنی برای جلوگیری از حمله‌ی بدن به کلیه‌ی پیوند زده شده تا انتهای عمر فرد می‌باشد.

پیشگیری از نارسایی کلیه

رعایت برخی از نکات می‌تواند احتمال ابتلا به نارسایی کلیوی را کاهش دهد. دستورالعمل‌های مصرف داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک را رعایت کنید. استفاده مقادیر زیاد برخی از این داروها (حتی داروهای معمولی مانند آسپیرین) می‌تواند سطح سموم را در مدت زمان کوتاهی افزایش دهد که باعث اختلال در عملکرد کلیه می‌شود. تا آنجا که امکان دارد باید کمتر در معرض مواد شیمیایی مانند تمیزکننده‌های خانگی، تنباکو، آفت‌کش‌ها و مواد سمی دیگر قرار بگیرید. بسیاری از بیماری‌های کلیوی یا بیماری‌های مجاری ادرار وقتی که به درستی مدیریت نشوند باعث نارسایی کلیه می‌شوند. به دستورات پزشک عمل کرده، همیشه داروها را مطابق نظر پزشک مصرف کرده و سبک زندگی سالم را مورد توجه قرار دهید.

• علت ایجاد درد در بیماران دارای سنگ سیستم ادراری
  تاریخ انتشار : 1400-01-19تاریخ بروز رسانی : 1402-07-11


• سندروم نفروتیک چیست، چه علل و علائمی دارد؟
  تاریخ انتشار : 1402-06-31تاریخ بروز رسانی : 1402-07-05


• کلیه نابجا چیست و چه علائمی دارد؟
  تاریخ انتشار : 1400-06-14تاریخ بروز رسانی : 1402-07-14


• التهاب گلومرول های کلیه (گلومرلونفریت)
  تاریخ انتشار : 1402-07-07تاریخ بروز رسانی : 1402-07-15


• رعایت چه نکاتی به سلامت کلیه ها کمک می کند؟
  تاریخ انتشار : 1400-05-30تاریخ بروز رسانی : 1400-06-05