بی اختیاری ادراری در اثر مننگوسل یا میلومننگوسل
برخی از نوزادان با ابتلا به بیماری‌های مادرزادی چشم به جهان می‌گشایند. برخی از این بیماری‌ها از همان ابتدا علائم و نشانه‌های واضحی دارند که باعث می‌شود درمان آن به سرعت آغاز شود؛ اما برخی دیگر از بیماری های مادرزادی، نشانه‌های نامحسوس و حتی گاهی بدون علامت نوزاد را مبتلا می‌کنند و شانس درمان به موقع و زندگی طبیعی را از نوزاد می‌گیرند. یکی از انواع این بیماری مننگوسل که در اغلب موارد با اسپاینابیفیدا همراه است. اسپینابیفیدا، نوعی نقص لوله عصبی (NTD) و وضعیتی است که در آن ستون فقرات درگیر می‌شوند و معمولاً در بدو تولد ظاهر می‌شود.
دلیل این نوع نقص، عدم بسته شدن کامل لوله عصبی است که می‌تواند در هر نقطه از ستون فقرات رخ دهد. در نتیجه محافظت کامل ستون فقرات از نخاع به شکل صحیح انجام نمیشود و به نخاع و اعصاب آسیب وارد می‌گردد. این بیماری، موجب بروز ناتوانی‌های جسمی و ذهنی با شدت خفیف تا شدید در نوزادان می‌شود. سه نوع رایج این بیماری شامل میلومننگوسل (شدیدترین نوع) ، مننگوسل و اسپینا بیفیدا occulta است. این اختلال در ماه اول بارداری پیش از آنکه مادر متوجه بارداری خود شده باشد رخ می‌دهد. در این اختلال ستون مهره‌ها به طور کامل بسته نشده است لذا وجود شکاف در قسمتی از ستون مهره‌ها، به علت عدم اتصال تیغه‌های مهره‌ها، می‌تواند سبب فتق پرده‌های نخاع یا طناب نخاعی شود.
تفاوت مننگوسل و میلومننگوسل در محتوای کیسه‌ای است که در محل ضایعه تشکیل شده است. در مننگوسل نخاع و اعصاب در کیسه قرار ندارند. احتمال آسیب به اعصاب در مننگوسل پایین است و معمولاً آسیب عصبی، کم یا بدون آسیب است. در میلومننگوسل، اعصاب و طناب نخاعی درون کیسه قرار گرفته و معمولاً آسیب دیده‌اند. به همین علت عضلاتی که توسط این اعصاب یا اعصاب زیر سطح ضایعه عصب‌دهی شده‌اند عملکرد مناسبی نداشته و حتی ممکن است منجر به فلج شدن کامل پاها شود. این نوزادان مشکل مثانه عصبی و کنترل در دفع ادرار و گاهی ریفلاکس ادراری دارند که با روشهای آموزشی و درمانی خاصی درمان می‌شوند.
علت مننگوسل یا میلومننگوسل
علت دقیق نقص میلومننگوسل ناشناخته است؛ اما عوامل زیر از علل شایع ایجاد این بیماری است:
- کمبود سطح فولیک اسید
کمبود فولیک اسید در زنانی که قصد بارداری دارند و یا در هفته‌های اول بارداری هستند، با خطراتی همراه است. اسید فولیک، فولات یا ویتامین B9 ماده ضروری برای رشد مغز و نخاع جنین است. اگر فردی باردار است یا قصد بارداری دارد، مصرف ویتامین‌های دوران بارداری برای اطمینان از دریافت کافی فولات (اسید فولیک) و سایر مواد مغذی، حمایت از بارداری سالم و به حداقل رساندن خطر نقص میلومننگوسل بسیار مهم است.
- عوامل محیطی
قرار گرفتن در معرض ویروس‌ها و یا تشعشعاتی از قبیل در معرض قرار گرفتن در برابر اشعه ایکس و یا مواد پرتوزا، می‌تواند خطر ابتلا به نقص میلومننگوسل را افزایش دهد.
- رژیم غذایی
مصرف رژیم غذایی ناسالم، غذاهای فست فودی و یا فرآوری‌شده می‌تواند در تولد نوزاد مبتلا به میلومننگوسل نقش داشته باشد. لذا توصیه پزشکان و مراقبین بهداشتی چه در قبل از بارداری و چه در دوران بارداری این است که رژیم غذایی سالم مصرف کنند.
- ژنتیک
گاهی اوقات برخی از عوامل ژنتیکی یا نقص ژنتیکی می‌تواند از علل ابتلا به میلومننگوسل در نوزادان باشد، موضوعی که تحت کنترل افراد نیست و والدین نقشی در ابتلای این بیماری ندارند.
- سابقه خانوادگی نقص لوله عصبی
افرادی که دارای فرزند با نقص لوله عصبی هستند، ۳ درصد بیشتر در معرض احتمال خطر داشتن فرزند دوم با همان نقص قرار دارند. علاوه بر این، افرادی که در بدو تولد با نقص لوله عصبی متولد شده‌اند، نسبت به افراد سالم، شانس بیشتری برای تولد فرزند مبتلا به میلومننگوسل دارند. با این حال، اکثر نوزادان مبتلا به این بیماری از والدینی متولد می‌شوند که هیچ سابقه خانوادگی شناخته شده‌ای از این بیماری ندارند.
همچنین بخوانید: بی اختیاری ادرار چیست
- داروهای ضد تشنج
مصرف برخی از داروهای ضد تشنج در دوران بارداری می‌تواند خطر ابتلا به نواقص لوله عصبی و ابتلا به میلومننگوسل را افزایش دهد.
- دیابت
افرادی مبتلا به دیابت که بیماری آنها به خوبی مدیریت نشود، در زمان بارداری، در معرض خطر بیشتری برای داشتن نوزاد مبتلا به میلومننگوسل هستند.
- چاقی
افرادی که قبل از بارداری دچار چاقی هستند، بیشتر در معرض خطر داشتن نوزادی با نقص لوله عصبی، از جمله میلومننگوسل قرار دارند.
- افزایش دمای بدن
افزایش دمای مرکزی بدن در هفته‌های اولیه بارداری به دلیل تب طولانی مدت یا استفاده از سونا یا جکوزی با افزایش خطر ابتلا به میلومننگوسل همراه است.
علائم بیماری مننگوسل
نوزادی که مبتلا به مننگومیلوسل است، با مشکل نخاعی متولد می شود. می توان کیسه ای در وسط کمر کودک دید که دلیل آن بیماری مننگومیلوسل خواهد بود. علائم دقیق و شدت این بیماری، به کودک شما بستگی دارد. میلومننگوسل اغلب بسیار شدید است؛ زیرا نخاع معمولاً به درستی توسعه پیدا نکرده و مغز معمولاً تحت تأثیر قرار می گیرد. بروز ناهنجاری در نخاع یا بیماری مننگوسل اغلب باعث مشکلاتی در عملکرد پا، مثانه، و روده فرد می شود.
برخی از کودکان ممکن است کنترل کامل مثانه یا روده خود را از دست بدهند یا آن که پاهای آنها ممکن است تا حدودی یا کاملاً فلج شود و یا هیچ حسی را درک نکند؛ اما در کودکان دیگر این قسمت های بدن و عملکرد آنها، به طور خفیف تحت تأثیر بیماری قرار خواهد گرفت. از طرف دیگر، چون نخاع آسیب دیده در معرض دید قرار دارد، کودکی که بیماری مننگوسل دارد در معرض خطر ابتلا به مننژیت باکتریایی نیز قرار خواهد داشت. پس مراقبت از افراد مبتلا به این بیماری در برابر باکتری ها الزامی است. از این میان باید به برخی از مهمترین علائم بروز ناهنجاری مننگوسل در کودکان، چنین اشاره نماییم:
- تغییر شکل های ارتوپدی
- بدشکلی کیاری یا ناهنجاری کیاری (Chiari malformation) (نقص ساختاری در بخشی از مغز که تعادل بدن را کنترل می کند).
- هیدروسفالی یا هیدروسفالوس (Hydrocephalus) (ایجاد مایع در جمجمه که منجر به تورم در مغز می شود).
- کنترل ضعیف یا عدم کنترل در دفع ادرار و مدفوع
تشخیص مننگوسل یا میلومننگوسل
این وضعیت معمولاً در سه ماهه دوم بارداری تشخیص داده می شود، زمانی که زنان می توانند آزمایش خونی به نام غربالگری چهارگانه انجام دهند. این آزمایش می تواند چندین بیماری از جمله مننگومیلوسل، سندرم داون و سایر بیماری های مادرزادی نوزاد را بررسی کند. اکثر زنانی که نوزادی با نقص لوله عصبی دارند، سطح آلفا فتوپروتئین مادری (AFP) در آنها افزایش یافته است. اگر تست غربالگری مثبت باشد، آزمایش‌های بیشتر مانند سونوگرافی بارداری یا آمنیوسنتز می‌تواند تشخیص را تأیید کند.
علت بی اختیاری ادرار در مننگوسل یا میلومننگوسل
از علل بی اختیاری ادرار در این عارضه مثانه عصبی است. مثانه نوروژنیک (عصبی) عبارت است از عدم کنترل فرد بر عملکرد مثانه که به علت اختلال در اعصاب محیطی، نخاع یا مغز روی داده باشد. این اختلال در بیماران مبتلا به نقایص کانال عصبی (مانند اسپینا بیفیدا) دیده می شود. برای عملکرد طبیعی مثانه و ذخیره ادرار، نیاز به هماهنگی و کارکرد صحیح اعصاب و عضلات مثانه می باشد. اعصاب مثانه وظیفه انتقال پیام های عصبی بین مغز و عضلات کنترل کننده مثانه را به عهده دارند.
در صورتی که اعصاب مثانه به علت بیماری و یا ایجاد جراحات دچار آسیب گردند، عضلات قادر نخواهند بود در زمان مناسب منقبض و یا شل شوند. مثانه نوروژنیک می‌تواند به صورت مادرزادی باشد به این صورت که نوزاد با اختلال در عملکرد سیستم عصبی مثانه، اختلال در تکامل ستون فقرات و اختلال در توده اسکلتی انتهای نخاع به دنیا می آید و درنتیجه سیستم ادراری نوزاد تکامل پیدا نمی‌کند و به طور طبیعی تخلیه ادرار نمی‌کند و نوزاد در برخی موارد دچار بی اختیاری ادرار می‌شود.
درمان بی اختیاری ادرار
در ابتدا بیمار باید یک برنامه برای دستشویی رفتن خود تنظیم نماید و حتی اگر احساس دفع ادرار نداشت هر ۳ یا ۴ ساعت یک بار به دستشویی برود و با تحریک قسمت تحتانی ناحیه شکم خود مثانه را وادار به ادرار کردن نماید. برخی از مواد خوراکی مانند غذاهای تند، شیرین کننده‌های مصنوعی و نوشیدنی‌های حاوی کافئین می‌تواند مثانه را تحریک کند در نتیجه بهتر است بیمار مصرف این نوع مواد غذایی را کاهش دهد.
مصرف داروهای تجویزی که توسط پزشک تجویز می‌شود که انقباض عضلانی مثانه را تقویت کند باید توسط بیماران به طور مرتب مصرف شود. در انتها اگر بیمار با روشهای کنترل ادرار درمان نشد از عمل جراحی برای برطرف کردن این بیماری استفاده می‌شود.
درمان مننگوسل یا میلومننگوسل
پس از زایمان، نوزادی که با میلومننگوسل متولد می‌شود، برای درمان باید جراحی برای بستن پوست روی میلومننگوسل (معمولاً در عرض 3 روز) انجام شود. همچنین در طی درمان باید آزمایش ناهنجاری کیاری و هیدروسفالی با سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن یا MRI انجام شود. پزشک به طور منظم اندازه سر را بررسی می‌کند تا ببیند آیا هیدروسفالی ایجاد می‌شود یا خیر. سایر مراقبت‌های پزشکی به نیازهای کودک بستگی دارد. درمان‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- شانت برای هیدروسفالی (شنت مایع نخاعی را به داخل شکم تخلیه می‌کند تا تجمع نکند).
- بریس‌های پا برای کمک به راه رفتن
- یک لوله (به نام کاتتر) برای کمک به تخلیه مثانه
- جراحی روی ستون فقرات یا پاها
- جراحی برای ناهنجاری‌های کیاری
- فیزیوتراپی (PT)
- کاردرمانی (OT)
برخی از میلومننگوسل‌هایی که قبل از تولد ایجاد می‌شوند، با جراحی درمان می‌شوند. گاهی اوقات این می‌تواند احتمال ابتلای نوزاد به هیدروسفالی را در آینده کاهش دهد و قدرت پاهای کودک را بیشتر کند. این جراحی خطراتی برای مادر و نوزاد دارد، بنابراین پزشکان و خانواده‌ها باید با هم تصمیم بگیرند که آیا جراحی برای آنها مناسب است یا خیر. اکثر کودکان مبتلا به میلومننگوسل به مراقبت‌های پزشکی مداوم نیاز دارند. برای کمک به فرزندتان او را به تمام جلسات پزشکی ببرید و تمام توصیه‌های درمانی مانند دادن دارو و رفتن به PT و OT را انجام دهید.
- جراحی قبل از تولد
اگر ناهنجاری مادرزادی شکاف در نخاع درمان نشود، عملکرد عصبی در نوزادان مبتلا به این بیماری می‌تواند پس از تولد بدتر شود. جراحی قبل از تولد برای اسپینا بیفیدا (جراحی جنین) قبل از هفته بیست و ششم بارداری انجام می‌شود. جراحان رحم مادر باردار را با جراحی در معرض دید قرار می‌دهند، رحم را باز می‌کنند و نخاع نوزاد را ترمیم می‌کنند. در بیماران خاص، این روش را می‌توان به صورت کم تهاجمی با ابزار جراحی مخصوص (فتوسکوپ) انجام داد.
برای کسب اطلاعات جامع درباره زگیل تناسلی ، کلیک کنید.
آدرس مطب : اصفهان ، اتوبان آقا بابایی ، بعد از روگذر حکیم شفائی ، بلوار سلامت، شهرک سلامت اصفهان ، طبقه دوم
تلفن : 35548081 - 031
نظرات کاربران درباره این مطلب :سید مهدی [ 1402-08-30 ]
سلام آقای دکتر با تشکر از سایت خوبتون من پسری ۱۳ ساله هستم بعد از تخلیه ادرار وقتی بلند میشم چند قطره ادرار خارج میشه الان حدود چند ماهه که اینجور شدم شب ها هم حالت خودادراری دارم، درمانش چیه
این فرم صرفا جهت دریافت نظرات ، پیشنهادات و انتقادات کاربران در مورد مطلب فوق میباشد .
به سوالات پزشکی در این بخش پاسخ داده نمیشود .
از ارسال پیام های تبلیغاتی در این بخش خودداری نمایید .
حداکثر طول مجاز برای متن پیام 500 کاراکتر است .
